Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (Icc

Trụ sở Tòa án Hình sự Quốc tế ICC ở Hà Lan. Ảnh: Reuters

Tòa án Hình sự Quốc tế ICC là gì?

* Toà án Hình sự Quốc tế ICC được thành lập năm 2002 để truy tố các tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người, tội diệt chủng và tội xâm lược khi các quốc gia thành viên không muốn hoặc không thể tự mình truy tố. Cơ quan này có thể truy tố các tội phạm do công dân của các quốc gia thành viên gây ra hoặc trên lãnh thổ của các quốc gia thành viên. Tổ chức có 123 quốc gia thành viên. Ngân sách cho năm 2023 là khoảng 170 triệu euro.

* ICC đang tiến hành 17 cuộc điều tra, từ Ukraine và các quốc gia châu Phi như Uganda, Cộng hòa Dân chủ Congo và Kenya đến Venezuela ở Mỹ Latinh và các quốc gia châu Á như Myanmar và Philippines.

* Trang web của Toà án Hình sự Quốc tế ICC cho biết cho đến nay đã có 31 trường hợp được đưa ra trước tòa án, trong đó một số trường hợp có nhiều hơn một nghi phạm. Các thẩm phán của ICC đã ban hành 38 lệnh bắt giữ.

* 21 người đã bị giam giữ tại trung tâm giam giữ của Toà án Hình sự Quốc tế ICC và đã xuất hiện trước tòa án. 14 người vẫn bị truy nã. 5 người đã chết. Các thẩm phán đã kết án 10 người và tuyên bố trắng án cho 4 người.

* ICC đã kết án 5 người đàn ông phạm tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người, tất cả đều là thủ lĩnh dân quân châu Phi đến từ Cộng hòa Dân chủ Congo, Mali và Uganda. Thời hạn từ 9 đến 30 năm tù. Thời hạn tối đa có thể là tù chung thân.

* Kẻ chạy trốn hàng đầu là cựu lãnh đạo Sudan Omar al Bashir, bị truy nã vì tội diệt chủng ở Darfur. Trong khi đó, cựu nguyên thủ quốc gia đầu tiên từng xuất hiện trước ICC, cựu tổng thống Bờ Biển Ngà Laurent Gbagbo, đã được tuyên trắng án về mọi cáo buộc vào năm 2019 sau một phiên tòa kéo dài 3 năm.

* Mặc dù tòa án được nhiều thành viên Liên Hợp Quốc và Liên minh châu Âu (EU) ủng hộ, nhưng các cường quốc khác như Mỹ, Trung Quốc và Nga không phải là thành viên, các nước này cho rằng tòa án có thể được sử dụng cho động cơ chính trị.

* Cuộc điều tra Ukraine được mở vào ngày 2/3/2022 và trọng tâm của cuộc điều tra là các tội ác bị cáo buộc đã thực hiện ở Ukraine kể từ ngày 21/11/2013, theo trang web của ICC. Các cuộc biểu tình nổ ra vào năm 2013 chống lại Tổng thống Viktor Yanukovych, người đã trốn sang Nga khi ông bị lật đổ vào năm 2014.

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Tòa án Hình sự Quốc tế (tên tiếng Anh: International Criminal Court, tiếng Pháp: Cour pénale internationale; thường được gọi là các ICC hoặc ICCt) là một tòa án thường trực để truy tố các cá nhân phạm tội ác diệt chủng, tội ác chống lại loài người, tội ác chiến tranh, và tội ác xâm lược (mặc dù nó không thể hiện và sẽ không có cách nào trước 2017[1] có thể thực thi quyền tài phán xét xử các tội phạm xâm lược)[2][3].

Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) ngày 15-9-2016 tuyên bố sẽ thụ lý các vụ án liên quan tới các tội ác hủy hoại môi trường, khai thác tài nguyên thiên nhiên phi pháp và trưng thu trái pháp luật đất đai của người dân. Với sự thay đổi đáng kể này, các nhà hoạt động và các luật sư cho biết trong các hợp đồng bàn giao đất trái phép dẫn tới việc phải dùng bạo lực di dời người dân, các giám đốc điều hành doanh nghiệp hoặc các chính trị gia có thể phải chịu trách nhiệm trước luật pháp quốc tế.[4]

Sự thành lập tòa án có lẽ cấu thành cải cách quan trọng nhất của luật pháp quốc tế từ năm 1945. Nó cung cấp thẩm quyền cho hai cơ quan của luật pháp quốc tế mà thực hiện xét xử các cá nhân: nhân và luật nhân đạo.

Tòa này ra đời vào ngày 01 tháng 7 năm 2002-ngày hiệp ước thành lập, Quy chế Roma về Tòa án Hình sự Quốc tế, hiệu lực[5], và nó chỉ có thể truy tố tội phạm vào ngày hoặc sau ngày đó. Trụ sở chính thức của tòa án là ở Den Haag, Hà Lan, nhưng các tô tụng hình sự của tòa có thể diễn ra bất cứ nơi nào.[6]. Tính đến tháng 6 năm 2011, 114 quốc gia là thành viên của tòa án, bao gồm tất cả của Nam Mỹ, gần như tất cả châu Âu và gần một nửa các nước ở châu Phi[7]. Đối với Grenada, quốc gia thành viên thứ 115, điều lệ sẽ nhập vào hiệu lực từ ngày 1 Tháng 8 năm 2011[8]; đối với cho Tunisia, quốc gia thành viên thứ 116, Điều lệ sẽ có hiệu lực vào ngày 1 tháng 9 năm 2011[9]. Còn 34 quốc gia nữa, bao gồm Nga, đã ký nhưng không phê chuẩn Quy chế Rome;. một trong số các nước đó, Côte d'Ivoire, đã chấp nhận quyền tài phán của Tòa án[10].

Theo truyền hình tiếng A rập Al Arabiya, Công tố viên Karim Asad Ahmad Khan cho biết các hành vi phạm tội ác chiến tranh diễn ra đặc biệt nghiêm trọng tại bang Darfur, miền Tây Sudan và khu vực này hiện đã trở thành “Nhà trưng bày” những tội ác chiến tranh man rợ.

Cùng với cáo buộc Chính phủ Sudan “thiếu nghiêm túc” trong việc điều tra các tội ác chiến tranh trong quá khứ, Công tố viên Karim Asad Ahmad Khan đồng thời khẳng định ICC đang xem xét những thông tin tiếp nhận được gần đây về việc tiếp tục xảy ra các hành vi phạm tội ác chiến tranh tại Sudan giai đoạn hiện nay. Việc công bố danh tính những người liên quan, liên đới sẽ được thực hiện vào thời điểm thích hợp.

Tuyên bố về việc xảy ra hành vi phạm tội ác chiến tranh tại Sudan được Công tố viên của ICC đưa ra trong bối cảnh hàng nghìn dân thường đã thiệt mạng trong khi hàng triệu người khác bị mất nhà cửa và phải chạy đi lánh nạn vì cuộc xung đột đẫm máu bùng phát từ giữa tháng 4 năm nay giữa quân đội Sudan và Lực lượng Hỗ trợ nhanh (RSF).